Satranç * Stefan Zweig / Kitap

Elime aldığım son iki kitabı yarım bırakınca kitap isteğimin azaldığını düşünmeye başlamıştım ümitsizce. Ancak Satranç ı elime alır almaz öyle olmadığını, sadece yanlış zamanda karşılaştığım kitaplar yüzünden olduğunu fark ettim. 

Daha önce aldığım kitapları bitirmeden yeni aldıklarıma geçmeme kararımın beni gerdiğini fark ederek yeni aldığım şu okunması gereken kitaplara geçtim. Bunlardan ilki de Satranç. Stefan Zweig in okuduğum ilk kitabı. Uzun öykü yazıyor kitabın üzerinde. 81 sayfalık bir öykü bu. Gerçekten bir usta işi. Bir solukta okuyup bitiriyorsunuz ancak hemen izi silinmiyor. 3 adamın hikayesi satranç oyununda birleşmiş ve yazar satranca getirdiği derinlikli tanımlamalarla yeni bir bakış açısı yaratmış satranç için. Aynı zamanda karakterlerin, özellikle Dr B.'nin ruh halleri de da açıklamaya yer bırakmayacak derecede açık ve okuyucuya o karakterle empati kurma güzelliği veriyor. 

İşkencenin en kurnaz ve vahşi hali olarak tanımlanan ve Dr B yi yalnızlık, hiçlik duygusuyla bir odada tek başına bırakmak öykünün en can alıcı noktası. O konforlu ancak içinde insanın beynini oyalayacak tek bir araç olmadan dört ay geçiren bir adamın artık asla eskisi gibi olamayacak olması. Tek bir kazancı dışında...

Zweig bu eserini intihar etmeden  kısa bir süre yayımlamış bu bakımdan bir veda kitabı da diyebiliriz. Avrupa’nın içine düştüğü durumdan duyduğu üzüntü ve yaşamındaki düş kırıklıkları nedeniyle 22 Şubat 1942'de Rio de Janeiro'da, karısı Lotte ile birlikte intihar etmiş Buna Hitler’in dünya düzenini kalıcı sanmasının verdiği karamsarlığın yanı sıra, kendi dünyasının asla bir daha varolmayacağı düşüncesi neden olmuş.

Zweig in intihar etmeden önce bıraktığı mektup:
"kendi isteğimle ve bilinçli olarak hayattan ayrılmadan önce, son bir görevi yerine getirmeğe kendimi mecbur hissediyorum: bana ve çalışmalarıma, böyle iyi ve konuksever şekilde kucak açan harikulade ülke brezilya'ya içtenlikle teşekkür etmeliyim. her geçen gün, bu ülkeyi daha çok sevmeyi öğrendim ve benim lisanım konuşulduğu dünya, bana göre mahvolduktan, ve manevi yurdumavrupa'nınkendi kendisini yoketmesinden sonra, hayatımı yeni baştan kurmayıdaha fazla isteyebileceğim bir yer daha yoktu.
ama 60 yaşından sonra, yeni baştan başlamak için özel güçlere ihtiyacım vardı. benim gücüm ise, uzun yıllar süren yurtsuz gücüm sırasında tükendi. böylece, ruhsal çalışması, her zaman en büyük sevinci ve bireysel özgürlüğü bu dünyanın en büyük nimeti olan bu hayatı, zamanında ve dimdik sona erdirmek bana daha doğru görünüyor.
bütün dostlarımı selamlarım! umarım, uzun gecenin ardındangelecek olan sabahınkızıllığını hala görebilirler!ben, çok sabırsız olan ben, onların önünden gidiyorum."

Düşündüm de ölümünden 70 yıl sonra Türkiye de bile okunacağını ve çok sevileceğini bilse intihar etmezdi.. O zamanın acımasızlığını yaşamıyla ve eserleriyle yansıtan usta bir yazar Zweig. Yeni tanıştığım için çok şey kaybettiğimi düşünüyorum...

Altını Çizdiklerim:

• " Sabit fikirli, kafasını tek bir düşünceye takmış her türlü insan, yaşamım boyunca beni çekmiştir, çünkü bir insan kendini ne kadar sınırlarsa, öte yandan sonsuza o kadar yakın olur; işte böyle görünüşte dünyadan kopuk yaşayanlar, özel yapıları içinde karınca gibi, dünyanın tuhaf ve eşi benzeri olmayan bir maketini kurarlar."

• " Eh, dört ay, yazması kolay: altı üstü birkaç harf! Söylemesi de kolay: dört ay, iki hece! Çeyrek saat içinde dudaklar böyle bir sesi çabucak uydurvermiş: dört ay! Ama boşlukta, zamansızlıkla geçen bir dört ayın ne kadar sürdüğünü hiç kimse ne bir başkasına, ne de kendine anlatamaz, ölçemez, gözünde canlandıramaz..."

İyi okumalar